ساز های بادی بوشهر ( نی چوپانی) بخش سوم
ساز های بادی بوشهر ( نی چوپانی) بخش سوم
انواع سازهای بادی بوشهر بخش اول
انواع ساز های بادی بوشهر بخش دوم
نی چوپانی
به این ساز «بیشه» نیز می گویند. این ساز استوانه ای میان تهی از جنس ني است و طول آن معمولا ۰ تا ۱۰ سانتیمتر و قطر آن تقريبا ۱ / ۵ تا ۲ سانتی متر است. این ساز دارای پنج سوراخ بوده که چهار سوراخ در رو و یک سوراخ در پشت آن ایجاد شده است. قطر سوراخ های ایجاد شده بر روی این ساز معمولا ۷ میلیمتر می باشد.
نی چوپانی بدون زبانه است و نوازنده با جمع کردن لبها و گذاشتن نی در کنار آن به ساز خود می دهد.
برای نواختن بهتر سر نی را از بیرون به طور مایل نازک میکنند و آن را به طور مورب در دست میگیرند تا ساز راحت تر بر روی لب قرار گیرد.
بعضی از نوازندگان آن را به شیوه ی نفس برگردان می نوازند. اغلب نوازندگان برای اجرای مقام های مختلف، هم صدا با نت ها
آگاهانه صدایی را از حنجره خود خارج میکنند که به آن «ووره» می گویند.
ساخت نی چوپانی
نی چوپانی از نوعی نی ساخته میشود که دارای هفت بند و شش گره است. گره همان برجستگی های روی نی است که با مسدود کردن بخش های مختلف نی، بندها را از هم جدا می کند. برای باز کردن گره ها و عبور هوا از داخل لوله ی ساز، گره ها را به وسیله ی میله ای نازک و بلند سوراخ می کنند.
معمولا در بند چهارم نی یک سوراخ، بند پنجم دو سوراخ و در بند بعدی نیز یک سوراخ در روی نی ایجاد می نمایند. توضیح اینکه در بند چهارم در زیر نی، سوراخ دیگری نیز ایجاد می کنند که محل انگشت شست می باشد.
این ساز اغلب به صورت تکنوازی نواخته می شود و وسعت صوتی آن بسته به توانایی نوازنده حدود یک اکتاو تا یک اکتاو و نیم می باشد.
نی چوپانی بیشتر در میان عشایر شهرستان دشتستان بویژه در آبادی های “پشتکوه” “کلمه”، “بوشکان”. “تنگه ارم” و بعضی
از مناطق شهرستان دشتی”، “تنگستان” و “کنگان” رایج است. از این ساز در چراگاه و در محافل شب نشینی و سرور استفاده میشود.
معروف ترین مقام های ساز نی چوپانی
معروف ترین مقام های این ساز در شهرستان دشتی و تنگستان، “حاجیانی” است که در همراهی با آواز “شروه” نواخته می شود.
علاوه بر این ساربانان ساکن در منطقه ی دشتی و کنگان نیز با این ساز آهنگ های زنگ اشترى “(نانگرو)، “شتررو” “گله بردن”، “گاودوشی” و “هي كاكا” را می نوازند.
عشایر ساکن در دشتستان” نيز آهنگ های رایج در میان ترک زبانان را می نوازند؛ از جمله: “كور أغله “(كوراغلو)، “گدن آتله”، “گدن دارغه”، “كرم أصله”
صنم و غريب”، “أعظم” و “معصوم” (مجنون)؛ که در میان ترکهای مناطق مختلف ایران نیز رایج است.
بعضی از عشایر به زبان ترکی به این ساز «غامش» می گویند و بعضی دیگر به این ساز «نی زنا» می گویند.
منبع: کتاب ساز شناسی موسیقی بوشهر
پژوهش و نگارش: آقای محسن شریفیان
دیدگاهی ثبت نشده است