واژه نامه و راهنمای نمونه ها

• آتونالیته (Atonality) فقدان تونالیته، ویژگی بسیاری از آثار موسیقی سده بیستم

> نمونه : شونبرگ، پنج قطعه برای ارکستر، موومان اول

• آداجو (Adagio) کند

> نمونه : بتهوون، سونات پیانو در دو مینور، اپوس ۱۳ (پاتتیک)، موومان دوم

• آرپژ (Arpeggio) نگاه کنید به آکورد شکسته.
• آرشه (Bowباریکه ای از چوب که اندکی خمیده است و با رشته هایی از موی اسب کشیده نگه داشته

می شود و در نواختن سازهای زهی ارکستر به کار می رود.

آریا (Aria) آوازی برای تکخوان با همراهی ارکستر که اغلب با ملودیی غنی، احساسی ویژه را بیان

می کند و در اپراها، اوراتوریوها و کانتات ها دیده می شود. به نمونه ها : موتسارت، دون ژوان، آریای فهرست خوانی

پوچینی، لابوهم، مرا می می صدا می زنند

• آریا دا کاپو (Da capo aria) آریایی با فرم A BA؛ پس از بخش Bواژه های da capoمی آید که

معنای « از آغاز » دارد و منظور از آن تکرار بخش آغازین است.

. آریوزو (Arioso) گونه ای آواز تکخوان. تغزلی تر از رسيتاتیف است و نسبت به آریا تزیین کمتری دارد.

> نمونه : هندل، مسیح، تسلا دهید قوم مرا، تسلا دهید؛

. آکاپلا (A capella موسیقی گرال بدون همراهی ساز.

> نمونه : ژوسکن دپره، آوه ماریا

• آکسان (Accent) تأكيد بر یک نت، به گونه ای که قوی تر (تأكید دینامیکی)، کشیده تر یا زیرتر از نت های

مجاور شنیده شود.

• آکسانی دینامیکی (Dynamic accent) تأكیدی که اجرا کننده موسیقی با اجرای قوی تر یک نت نسبت

به نت های مجاور پدید می آورد.

• آکورد (Chord) آمیزه ای از سه یا چند صدای همزمان

> نمونه : شوپن، پرلود در دو مینور برای پیانو، اپوس ۲۸، شماره ۲۰

• آکوردئون (Accordion سازی متشکل از یک فانوسی که میان دو ردیف شستی (شستی هایی مانند

شستی های پیانو برای دست راست و تکمه هایی که با دست چپ نواخته می شوند) قرار گرفته است و

صدای آن به وسیله نوسان زبانه های آزاد فولادی با فشار هوا ایجاد می شود.

• آکورد تونیک (Tonic chord) تریادی بر مبنای نت تونیک با درجه اول گام که به عنوان آکورد اصلي

یک قطعه به کار می رود و اغلب آغاز کننده و پایان دهنده آن است.

> نمونه : شوپن، پرلود در دو مینور برای پیانو، آکوردهای آغاز و پایان:

• آكورد چهارم (Fourth chord) آکوردی که صداهای سازنده آن به جای فاصله های متوالی سوم از

فاصله های چهارم تشکیل شده اند؛ این آکورد در موسیقی سده بیستم به کار رفته است.

• آکورد دومینانت (Dominant chord) تریادی که بر درجه پنجم گام ساخته شود. این آکورد، تنشی

را پدید می آورد که با حل آن بر آکورد تونیک از میان می رود.

> نمونه : شوپن، پرلود در می مینور برای پیانو، دو آکورد پایانی (دومینانت – تونیک)؛

• آکورد شکسته یا آرپژ (arpeggio یا Broken chord) اجرای پیاپی و ناهمزمان نت های آکورد. > نمونه ها : موتسارت، سنفونی شماره ۴۰ در سل مینور

بتهوون، سنفونی شماره ۵، موومان سوم (شش نت آغازین)

آلتو یا کنترآلتو (contralto یا Alto) بم ترین گستره آوازی زنان.

> نمونه : وردی، ریگولتو، صدای ماڈالنا،

• آلگرتو (Allegretto) ثنډ معتدل.

> نمونه : موتسارت، موسیقی کوتاه شبانگاهی، موومان سوم،

• آلگرو (Allegro) کند

> نمونه : ويوالدي، بهار، کنسرتو برای ویولون و ارکستر زهی، موو مان اول

• آندانته (Andante) گنډ معتدل، با ندای گام برداشتن.

> نمونه : هایدن سنفونی شماره ۹۴ در سل ماژور (شگفتی)، موومان دوم

• آوای گفتارگونه (Sprechstimme) سبکی در اجرای آواز که کیفیتی میان گفتار و آواز خواندن دارد.

ویژه آثار آوازی شونبرگ و پیروان او.

> نمونه : برگ، وتسک، پرده سوم

• آبوا (Oboe سازی بادی چوبی و دوزبانه با گستره صوتی کم و بیش زیر، ظاهری مخروطی و دهانهای

کوچک و بوقی دارد. > نمونه ها : واگنر، لوهنگرین، پرلود پرده سوم

بارتوک، کنسرتو برای ارکستر، موومان اول

• اپرا Opera) نمایشی آوازی با همراهی ارکستر که اغلب اثری طولانی است و در آن تکخوانها، گره

ارکستر، جامه های ویژه و صحنه آرایی به کار گرفته می شوند.

• اپیزود Episode) در فوگ، بخشی واسط و گذرا است که میان ارائه های سوژه می آید و در آن موادی

نو یا تکه هایی از سوژه یا کنترسوژه شنیده می شوند.

> نمونه : باخ، فوگ برای ارگ در سل مینور

• اتود (Etude) در زبان فرانسه به معنای تمرین است؛ قطعه ای که برای پرورش مهارت های نوازنده و

چیرگی او بر دشواری های خاص تکنیکی ساخته می شود. > نمونه ها : ليست، اتود برتر شماره ۱۰ در فا مینو

شوپن، اتود انقلابی در دو مینور،

• اجراکننده (Performer) کسی که موسیقی را نواخته یا می سراید.

• آچله راندو (Accelerando) تندتر شدن سرعت اجرایی > نمونه ها : بارتوک، کنسرتو برای ارکستر، موومان اول

لیست، اتود برتر شماره ۱۰ در فا مینور

. ارائه تمها (Exposition) نخستین بخش در یک موومان با فرم سونات که تقابلی قوی میان تونالیته

تونیک و یک تونالیته جدید – یا میان تم اول (یا «گروه-تم» اول) با تم دوم (یا «گروه-تم» دوم) – برقرار میکند.

> نمونه : موتسارت، سنفونی شماره ۴۰ در سل مینور، موومان چهارم؛ ص. ۳۱۶؛ ط. شد. ارائه م

• ارائه مجدد تم ها (Recapitulation) سومین بخش از یک موومان با فرم سونات که در آن تماول پل
• تم دوم و بخش های پایانی کم و بیش به همان صورت که در بخش ارائه تمها آمده بودند
• عرضه می شوند، با این تفاوت که مواد اصلی در این بخش همگی در تونالیته تونیک ارائه می شوند.

و نمونه : موتسارت، سنفونی شماره ۴۰ در سل مینور

ارتفاع صوتی (Pitch) زیر و بم یک صدا نسبت به صداهای دیگر. و ارگ (Organ) سازی شستی دار دارای چندین ردیف لوله صوتی که به وسیله دو یا چند ردیف شستی،

از جمله ردیفی از پدالها که با پا نواخته می شوند، در مهار نوازنده قرار دارند. شستی ها،

دریچه های لوله ها را که هوا از درون یا بر لبه آنها جریان می یابد باز و بسته میکنند.

ارگ الكتریكی گونه ای ساز الکترونیک است که گاه برای تقلید نوای ارگ بادی به کار می رود.

> نمونه : باخ، فوگ برای ارگ در سل مینور

• آرگانوم (Organum) پلی فونی ویژه قرون وسطا که از افزودن یک یا چند خط ملودیک به یک سرود

گرگوریایی ساخته می شود.

> نمونه : پروتن، آله لویا : ناتیویتاس

• ارگ لوله ای (Pipe organ) نگاه کنید به ارگ.

• إروفون (Aerophone سازی که صدای آن با نوسان ستون هوا ایجاد شود مانند فلوت یا ترومپت

استاکاتو (Staccato) شیوهای مقطع در اجرای ملودی. > نمونه ها : چایکوفسکی، سوییت فندق شکن، رقص فلوتها

هایدن، سنفونی شماره ۹۴ در سل ماژور (شگفتی)، موومان دوم

• استرتو (Stretto) روندی که اغلب در ساخت فوگ به کار می رود و در آن سوژه پیش از آن که پایان یابد

تقلید می شود؛ در این روند به نظر می رسد که ملودی یک خط اجرایی به وسیله همان ملودی در خط

دیگر تعقیب می شود.

استودیوی صوتی (Tape Studio استودیویی با وسایل ضبط نوار و لوازمی که برای خلق موسیقی

الکترونیک یا تبدیل و ترکیب صداهای ضبط شده به کار می روند (نوار استودیویی).

> نمونه : وارز، پوئم الکترونیک

• آستيناتو (Ostinato) موتیف یا عبارتی که به طور دائم با زیر و بم یکسان تکرار می شود و در موسیقی

سده بیستم برای تثبیت گروه معینی از صداهای زیر و بم به کار گرفته شده است. > نمونه ها : راول، بولرو، ص. ۶۳۷؛ ط. ش. 14 استراوینسکی، سنفونی مزامیر، موو مان اول

• اسكرتسو (Scherzo) فرمی سه بخشی (AB A) در آهنگسازی که گاه در موومان سوم سنفونی ها،

کوارتت های زهی و نیز برخی دیگر از آثار کلاسیک و رمانتیک به کار رفته است. اسكرتسو اغلب وزن سه تایی و تمپویی تندتر از منوئه دارد. > نمونهها : بتهوون، سنفونی شماره ۵ در دو مینور، موومان سوم

دورژاک، سنفونی شماره ۹ (دنیای نو)، موومان سوم

• افزایش (Augmentation) دگرگون کردن سوژه یک فوگ با افزودن کشش زمانی نتهای آن (اغلب

دو یا چهار برابر کشش اولیه).

• آفونيوم (Euphonium) سازی بادی برنجی شبیه توبا و هورن باریتون که گستره صوتي آن زیرتر از

توبا و در دسته های همنواز متداول است.

• آکتاو (Octave) فاصله میان دو صدای همنام که یکی زیرتر و دارای فرکانسی دو برابر دیگری است.

> نمونه : آرلن، Over the Rainbow ، ادای واژه آغازین Somewhere

• اکسپرسیونیسم (Expressionism) سبکی موسیقایی که تكیه آن بر بیان هیجانهای شدید درونی و

به کارگیری دیسونانس های خشن است؛ ویژگی موسیقی آلمان و اتریش در اوایل سده بیستم.

> نمونه : شونبرگ، پنج قطعه برای ارکستر، قطعه اول

• امپرسیونیسم (Impressionism) سبکی موسیقایی که تكیه آن بر رنگ آمیزی، فضاپردازی و شیلان

است؛ ویژگی موسیقی بوسی. این سبک، در سال های ۱۸۹۰ تا ۱۹۲۰ شکوفا شد.

> نمونه : بوسی، پرلود «بعد از ظهر یک فون»

• اوج (Climax) زیرترین صدا یا قوی ترین نقطه حسی در یک ملودی یا اثر طولانی تر.

به نمونه : آرلن، Over the Rainbow

• اوراتوریو Oratorio اثری طولانی برای گر، تکخوان ها و ارکستر که اغلب بر متنی که توسط یک

راوی خوانده می شود و سیر داستانی اثر را مشخص می کند مبتنی است. در اوراتوریو ایفای نقش،

آرایش صحنه و جامه ویژه کاربردی ندارد و داستان آن اغلب برگرفته از انجیل است.

. اوورتور (Overture) قطعه ای کوتاه برای ارکستر که آغازگر پرده اول یک اپرا و برپادارند؛ حال و هوای

دراماتیک آن است. مقدمه های ارکستري پرده های بعدی اپرا را پرلود می نامند.

• اوور تور فرانسوی (French overture) قطعه ای ارکستری که اجرای آن در آغاز سوییت، اوراتوریو و

اپراهای باروک متداول بوده است؛ به طور معمول دو بخش دارد : بخش اول که تمپویی کند دارد،

باوقار و پرشکوه و ویژگی آن ریتم نقطه دار است؛ بخش دوم، تند و سبک تر است و مانند فوگ آغاز می شود.

> نمونه : هندل، مسیح، سینفونیا برای ارکستر

• اوور تور کنسرت (Concert overture) اثری مستقل و تک موومانی برای ارکستر که به طور معمول

فرم سونات دارد و در آثار دوره رمانتیک دیده می شود. > نمونه : چایکوفسکی، رومئو و ژولیت

. ایده فیکس (ldée fixe) ملودیی که در سراسر یک اثر طولانی برای نمایاندن یک ایده به کار می رود.

> نمونه : برليوز، سنفونی فانتاستیک

. ایدیوفون (Idiophone) سازی که صدای آن به وسیله ماده سازنده ساز و بدون استفاده از پوسته یا

سیم کشیده ایجاد می شود – انواع زنگ و زنگوله، گونگ، سازهای تکانشی و سایشی و زایلوفون.

• باپ (Bop) نگاه کنید به بیباپ.
• باتون یا چوب رهبری (Baton باریکهای چوبی که برخی از رهبران ارکستر آن را برای نشان دادن

وزن، ضرب و تمپو در دست میگیرند.

• باریتون (Baritone) از گستره های آوازی مردان که صدایی بم تر از تنور و زیرتر از باس دارد.

> نمونه : موتسارت، دون ژوان، آنجا دستت را به من خواهی داد، صدای دون ژوان

• باس Bass بم ترین گستره آوازی مردان. نگاه کنید به کنترباس.

> نمونه : موتسارت، دون ژوان، آریای فهرست خوانی

• باس زمینه یا باسو آستيناتو (Basso ostinato یا Ground bass) فرمی مبتنی بر واریاسیون که در

آن ایده ای لودیک بارها در خط باس تکرار می شود و در این میان ملودی های بالایی

آن پیوسته تغییر می یابند؛ متداول در موسیقی باروک > نمونه ها : پورسل، دیدو و آینیاس، مرثیه دیدو

برامس، سنفونی شماره ۴ در می مینور، موومان چهارم

واریاسیون های ۸-۴

باخ، مس سی مینور، کروسیفیکسوس

• باس شماره گذاری شده (Figured bass) نگاه کنید به باسو گنتینوئو.

• باس فیدل (Bass fiddle) نگاه کنید به کنترباس.

• باسو آستيناتو (Basso ostinato) نگاه کنید به باس زمینه.

• باسوکنتینوئو یا باس شماره گذاری شده (figured bass یا Basso continuo) قسمت همراهی

در موسیقی باروک که عبارت از یک ملودی باس با عددها (یا نشانه هایی است که نوع آکوردی را که می باید

بر مبنای هر نت نواخته شود مشخص می کند. باسو گنتینوئو به طور معمول به وسیله دو ساز

که یکی شستی دار و دیگری یک ساز ملودیک و بم است نواخته می شود. > نمونه ها : مونته وردی، اورفئو، تو مرده ای

باخ، سوییت شماره 3، ایر

• باسون (Bassoon) سازی بادی چوبی و دوزبانه، ساخته شده از چوب و با گستره صوتی بم. > نمونه ها : راول، بولرو

بریتن، راهنمای ارکستر برای جوانان

کپی بدون ذکر نام و لینک سایت موسیقی ماهور ممنوع می باشد .

شما می توانید هر نتی که نیاز دارید (اپرا،سمفونی،ملودی و …) در هر سبکی (عربی،جز،کلاسیک و …) از بانک نت موسیقی ماهور دانلود کنید .

همچنین شما می توانید از مقالات آموزشی نوازندگی رایگان ما همراه با پشتیبانی اینترنتی استفاده کنید .