تاریخچه همسرائی (بخش اول)

همسرائی ریشه در سرودهای مذهبی و موسیقی کلیسایی عهد باستان دارد.

ادعیه و اوراد کتاب مقدس در مراسم دینی به شکل آوازهای دسته جمعی اجرا می شدند تا بیانگر همصدایی و همبستگی (همسرائی) در ایمان به مبدا مشترک باشند. واژه ی گرا یا گروس در اصل به معنای هم صدایی تمام لوله های صوتی ارگ به هنگام نوازندگی است.

برای خواندن ما بقی مقالات آموزشی این بخش را كلیك كنید 

این واژه در فرهنگ موسیقی اصطلاحا به گروه همسرایان اطلاق می شود و نوعی موسیقی که به ویژه برای این گروه تصنيف شده باشد، گرال ” نام دارد.

گرال نوعی موسیقی مذهبی است که پیش از رنسانس در کلیسای رومن کاتولیک آلمان و سپس در کلیسای پروتستان اجرا می شد. گرال به عنوان هسته ی اصلی موسیقی باروک دستمایهی تصنیف بسیاری از آثار موسیقی مذهبی مانند کانتات”، مونته، مس، استابات ماتر”، پاسیون و رکویم قرار گرفته است.

وجه تسمیه ی این فرم ها، نام مراسم گوناگون مذهبی است که بر روی آن ها موسیقی تصنیف می کردند

آلمانی ها آوازهای گرال را که همواره به زبان لاتین خوانده می شد، برای نخسیتن بار به آلمانی ترجمه و اجرا کردند و این از رفرم های مارتین لوتر پایه گذار پروتستان در ابتدای قرن شانزدهم میلادی بود. قدیمی ترین اثر گرال که تاریخ نگار موسیقی پرده ی ابهام از آن برگرفته است، مربوط به یونان باستان می باشد. سرودهای دلفیک و آوازهای دسته جمعی مسمومدس” کامل ترین مجموعه های متعلق به دو قرن پیش از میلاد مسیح است که بخشی از آن ها در نمایش های یونانی توسط گروه گر اجرا می شده است. همچنین قطعات آوازی گرال اثر سوفوکلس تحت عنوان آژاکس و آثاری ساخته اویریپیدس به نام ارست بر پاپیروس کشف شده اند.

در میان آثار قدیمی موسیقی مسیحی سرودهایی مربوط به قرن سوم میلادی دیده می شوند. نخستین نت های آثار موسیقی اروپای غربی تحت عنوان آوازهای گرگوریان” همراه با تعدادی دیگر از قطعات آوازهای مذهبی توسط کلیسای کاتولیک ثبت و در واقع توقیف شد.

بین قرون چهارم تا ششم میلادی هنگامی که ملودی های کلاسیک اروپا با الفبای موسیقی یعنی نت به رشته تحریر در آمدند، آوازهای گروهی یک صدایی هم تصنیف شدند.

در اواخر قرون وسطی شکل خاصی از آوازهای چند صدایی که در اصل برای خوانندگان سولو(تکخوان) تنظیم شده بود، کاربرد تازه ای یافت و تکامل این فرم به تدریج در قالب موتت ظاهر شد که نوعی آواز چندصدایی بدون همراهی ساز و تصنیف شده بر روی متون مذهبی است.

نخستین اثر موسیقی آوازی که شامل بخش های جداگانه ی هارمونیک برای خوانندگان متعدد بود، حدود سال های ۱۳۰۰ میلادی تصنیف گردید. در طول دورهی رنسانس، گرال رسما و به طور جدی به عنوان فرم اصلی موسیقی اروپایی شناخته شد.

طی این دوران بسیاری آثار آوازی گرال به صورت مس، مونت و سایر فرم های آواز مذهبی بدون همراهی ساز تصنیف شدند.

در آن زمان همراهی آواز مذهبی توسط ساز یا ارکستر هنوز مورد بحث محافل گوناگون و فاقد رسميت و قطعیت کلی بود. از موسیقیدانان این دوره دوفا، ژاک پره و پالسترينا بسیار مشهور و شایان ذکر می باشند. اجراهای باشکوه گرال توسط گروه های آوازی ماهر در سراسر اروپا از وجوه شاخص عظمت عصر رنسانس به شمار می روند و در واقع از این زمان موسیقی گرال از جایگاهی شایسته و محبوب در دنیای موسیقی برخوردار می شود.

از پدیده های جالب در این دوران تصنیف نوعی موسیقی برای خوانندگان آماتور در قالب موسیقی مجلسی تحت عنوان مادریگال” است.

مادریگال در اصل نوعی موسیقی آوازی با فرم نمایشی و محتوای ادبی عاشقانه بر اساس داستان های اساطیری ایتالیا بود. فرم مادریگال بعدها از ایتالیا به انگلستان وارد شد و پس از آمیختن با هنر باله به ترکیبی تازه از موسیقی نمایشی تبدیل گردید که ( هنگام خوردن و آشامیدن در مراسم جشن بهار به اجرا در می آمد.

موسیقی غربی تا قرن ها تحت تأثیر پلی فونی یا موسیقی چندصدایی دوره ی رنسانس قرار داشت.

ذوق و قریحه ی آهنگسازان اروپایی در مسیر رشد و باروری خویش همواره از ریشه های سبک پالسترينا تغذیه کرد و در مکتب موسیقیدان بزرگ قرن نوزدهم، يوهان یوزف فوكس” پرورش یافت.

حتی موسیقیدانان اوایل قرن بیستم از این تأثیر بی بهره نماندند و سعی شایان در حفظ و توسعه سبک های رنسانس مبذول داشتند، از جمله: موسیقیدان بزرگ قرن نوزدهم آلمان، کارل ماريا أنتون وبر که به نظر می رسد در تدوین رساله ی کرال کنستانتین” و استفاده از تکنیک های کنترپوان” در موسیقی سریال خود تحت تأثیر دانش موسیقی دورهی رنسانس قرار داشته است. موسیقی باروک حدود سال های ۱۶۰۰ با بسط گونه ای از ملودی های بم، به صدای سولو مفهومی دراماتیک بخشید که نمونه ی بارز آن مونودیهای مجلسی و اپرا است.

مونودی، نوعی موسیقی تک صدایی است که همراه با سیتار و یانی مضاعف اجرا می شد و در یونان عهد عتیق شامل آوازهای گرگورین، درام های تغزلی، | اجرای تصانیف همراه با حرکات نمایشی و آواز تروبادورها( خوانندگان دوره گرد) بود.

این فرم به همراه مادریگال که پیشتر شرح آن آمد، در واقع مبنای موسیقی دراماتیک یا نمایشی قرار گرفت، هنری والا و فاخر که بعدها اپرا نام می گیرد.

سبک نوین دیگر در این دوره کنسرتات آوازی” به معنای قطعه ای برای چند خواننده با همراهی چند ساز همگون یا گوناگون است که مبنای آن احتمالا موسیقی پلی کرال مکتب ونیز می باشد. کلاوديو مونتوردی”(با خلق مجموعه ی Vespers شبانگاهان این سبک را به کمال رساند و با تصنیف هشت کتاب از مادریگال ها، گنجینه ای شایان به ادبیات موسیقی گرال هدیه کرد.

شاگرد او هاینریش شوتز” که پیش از او نزد جیوانی گابریلی تعلیم دیده بود

سبکی نوین در موسیقی کرال المان ابداع نمود. در دوره ی باروک همچنین موتتهایی با استفاده از کنترپوان با سبک و سیاق قرن نوزدهم برای موسیقی کرال تصنیف شد.

شایان ذکر است که در این دوره گروه گر با تعداد اندکی خواننده، تنها به اجرای موسیقی کلیسایی یا مجلسی اختصاص داشت. اما ظهور موسیقیدانانی چون هنری پورسل”، أرلاندو گیبون و الولی” از یک سو و طرح همراهی ارکسترال از سوی دیگر، دریچه های تازه ای از امکانات را به روی موسیقی کرال گشود.

با تصنیف فرم آوازی اراتوریو” به ابتکار جاکومو کاریسیمی موسیقی کرال طی کنسرت های طولانی به اجرای آثار آوازی بر مبنای داستان های انجیل دست یافت. با این حال اوج شکوه اوراتوریو را باید در مسیا و اسرائیل در مصر” اثر جورج فریدریش هندل پیدا کرد.

در این آثار هنوز به اجراهایی بسیار متنوع توسط سولیست ها همراه با گروه کر برمی خوریم که دارای بخش های آوازی کاملا متفاوت و متمایز از کرالهای ارکسترال مدرن است.

موسیقیدانان مکتب لوتر، كانتات هایی برای کر و ارکستر بر مبنای سرودهای مذهبی نوشتند، از جمله کانتاتهای تلمان” تحت عنوان عبادت هارمونیک اما باید گفت یوهان سباستیان باخ در این رشته مجموعه ای ارزشمند از آثار ماندگار و شگفت آور خلق کرده است.

همسرائی